فهرست مطالب - به چه کسی بیکار گفته می شود؟
- مشمولین بیمه بیکاری
- شرایط استفاده از مزایای بیمه بیکاری
- چه کسانی مشمول قانون بیمه بیکاری نمی شوند؟
- برای دریافت مقرری بیمه بیکاری چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
- مدارک لازم برای دریافت بیمه بیکاری هنگام مراجعه به سازمان تامین اجتماعی
- حداقل و حداکثر مدت دریافت بیمه بیکاری چقدر است؟
- افراد تحت تکفل چه کسانی هستند؟
- مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟
- شرایط لغو مقرری بیمه بیکاری
- ماده 165 قانون کار
- چند نکته مهم در خصوص این ماده
بیمه بیکاری و ضوابط و شرایط بهره مندی از آن یکی از بزرگترین دغدغه های جامعه کارگری در کشور ماست. مهم ترین سوالها و دغدغه ها شامل موضوعاتی همچون اتمام قرارداد با کارفرما، رخ دادن حادثه در زمان اشتغال در کارگاه، مبلغ بیمه بیکاری که می توان دریافت نمود، نحوه دریافت مقرری بیمه بیکاری و … است.
ما در این مقاله قصد داریم با استناد به قانون کار، قوانین بیمه تامین اجتماعی وآیین نامه های مربوط به آن به سوالات مطرح شده وابهاماتی که به برخی از آن ها اشاره شد پاسخ روشنی بدهیم تا کاربران گرامی پس از مطالعه این نوشتار دید جامعی نسبت به موضوع بیمه بیکاری پیدا کنند. در ادامه با تعاریف عناصر اصلی بیمه بیکاری آشنا می شویم و سپس به ضوابط قانونی درخواست و دریافت مقرری آن خواهیم پرداخت.
به چه کسی بیکار گفته می شود؟
طبق ماده 2 بیمه بیکاری بیکار به شخص یا اشخاصی اطلاق می‌گردد که بدون میل و اراده خود از کار بیکار شده و آماده کار باشند.
این ماده شامل دو تبصره می باشد و در تبصره 1 آن ذکر شده که بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذی ربط و تأیید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند نیز مشمول مقررات این قانون خواهند بود . همچنین طبق تبصره 2 این ماده بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیر مترقبه از قبیل سیل، زلزله جنگ، آتش‌سوزی و … بیکار می‌شوند با معرفی واحد کار و امور اجتماعی محل ، از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد .
توجه کنید حتی اگر در روز اول کار بر اثر این حوادث بیکار شوند، با رعایت همه شرایط و ضوابط قانونی می توانند مقرری بیمه بیکاری دریافت کنند.
مثال این مورد، کارگرانی هستند که به دلیل عدم نیاز کارفرما به ادامه همکاری یا عدم تفاهم بین طرفین، توسط کارفرما اخراج شده یا به علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه و محل کار، تعدیل نیرو شده‌اند. توجه کنید کارگرانی که قرارداد کار موقت یا کار معین دارند و مدت قراردادشان پایان می یابد، چنانچه موفق به اشتغال مجدد نگردند، مشمول بیمه بیکاری خواهند بود.
مشمولین بیمه بیکاری
دو گروه مشمول بیمه بیکاری هستند:
- یکی کارکنان رسمی که غیر ارادی بیکار می‌شوند.
- دیگر قراردادی‌هایی که قراردادشان (مدت آنها)به پایان رسیده است. تشخیص ارادی یا غیرارادی بودن بیکاری بیمه شده، برعهده کمیته ای متشکل از نمایندگان این سازمان واداره کارو امور اجتماعی محل اشتغال بیمه شده می باشد.
کارگران فصلی ، در صورتی که صرفاً در اواسط فصل کار اخراج گردیده و بیکاری آنها بلا اراده تشخیص داده شود، مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند بود.
بیکاران دارای قرارداد کار با مدت معین ، در صورتی که براساس رأی مراجع حل اختلاف در اثنای مدت قرارداد اخراج گردیده باشند مشمول استفاده از بیمه بیکاری خواهند بود.
افراد شاغل در کارهایی که ماهیت آن جنبه دائمی دارد ، براساس قرارداد کار در مدت معینی مشغول کار بوده اند، با تشخیص واحدهای کار و اموراجتماعی ، در صورتی که در پایان قرارداد بیکار شوند مورد حمایت قرار گرفته و مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند شد.
طبق تعریف ارائه شده در سه حالت عنوان بیکار وجاهت قانونی ندارد. به عبارت دیگر در این سه مورد فرد بیکار محسوب نمی شود.
با میل و رضایت شخصی، شغل خود را ترک کرده باشد و بیکاری وی غیرارادی نباشد.
پرسنل با ارائه استعفا به کارفرما اعلام عدم آمادگی برای انجام کار را داده باشد.
قرارداد وی در موعد مقرر خاتمه یافته باشد.
شرایط استفاده از مزایای بیمه بیکاری
بیمه شدگان بیکار، در صورت احراز شرایط زیر، استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را دارند:
- مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی باشند.( کارگران تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی موضوع ماده 148 قانون کار، باید قبل از بیکار شدن حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشند.)
- تبعه کشورهای خارجی نباشند.
- مستمری بگیر بازنشسته و یا از کارافتاده کلی نباشند.
- دارای حداقل6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه باشند.
چه کسانی مشمول قانون بیمه بیکاری نمی شوند؟
کلیه مشمولین قانون تأمین اجتماعی هستند مشمول مقررات بیمه بیکاری هستند به‌جز 8 گروه که مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند:
- بازنشستگان
- از کارافتادگان کلی
- اتباع خارجی
- صاحبان مشاغل آزاد
- بیمه شدگان اختیاری
- کارگران کارگاه‌های خانوادگی
- در مواردی که به دلیل قصور در انجام وظایف محوله و یا نقض آیین نامه های انضباطی کارگاه توسط کارفرما اخراج گردیده اند در مراجـع حـل اختلاف قانون کار احراز گردیده باشد، ایـن قبیـل کـارگران نمـی تواننـد از مزایـای بیمـه بیکاری برخوردار گردند.
- در موارد مربوط به سازش بین کارگر و کارفرما، چنانچـه خودشان مبـادرت بـه سـازش نمایند از شمول بیمه بیکاری خارج و در صورتی که سازش در مراجع حل اختلاف قـانون کار صورت پذیرد، کارگر می تواند تحت پوشش بیمه بیکاری قرار گیرد.
برای دریافت مقرری بیمه بیکاری چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
فرد بیمه شده تامین اجتماعی که بیکار شده است و مشمول قانون بیمه بیکاری نیز می شود، برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، باید حداکثر ظرف مدت 30 روز از تاریخ بیکاری، مدارک و مستندات لازم را به اداره کار و تامین اجتماعی ذیربط اطلاع دهد و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی خود یا کار مشابه آن اعلام کند.
توجه کنید که چنانچه ظرف مدت 30 روز اقدامات لازم را انجام ندهید، پروسه انجام اینکار برای شما سخت تر خواهد شد. چنانچه طی مدت سی روز پس از بیکار شدن اقدام نکردید، تا 3 ماه پس از بیکاری خود فرصت دارید که مدارک خود را مبنی بر داشتن عذر موجه جهت عدم اقدام، به همان اداره کار محل سکونت خود تحویل دهید. حال در اینجا ممکن است عذر شما را بپذیرند یا خیر!
- به هر حال، بعد از تحویل این مدارک به اداره کار زیربط، این سازمان موظف است نهایتا 30 روز بعد از تحویل مدارک از جانب شما، نظر کارشناسان را در مبنی بر واجد شرایط بودن بهره مندی از مزایای بیمه بیکاری را اعلام کند.
- در صورت احراز شرایط باید شما را با معرفی‌نامه کتبی به سازمان تامین اجتماعی جهت دریافت مقرری معرفی کند. سپس این سازمان نیز با انجام بررسی‌های لازم و در صورت داشتن شرایط، نهایتا پس از 10 روز نسبت به پرداخت مقرری شما اقدام خوهد کرد.
مطابق مطابق ماده 7 قانون بیمه بیکاری تامین اجتماعی مقرری بیمه بیکاری از روز اول بیکاری فرد قابل پرداخت است. همچنین طبق تبصره 2 ماده 6 قانون بیمه بیکاری مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری جز سوابق پرداخت حق بیمه، بیمه شده از نظر بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت محسوب خواهد شد.
مدارک لازم برای دریافت بیمه بیکاری هنگام مراجعه به سازمان تامین اجتماعی
- اصل و کپی آخرین قرارداد کار یا رای صادر شده
- نامه عدم نیاز کارفرما (در این نامه ذکر حتما باید ذکر شود که از چه تاریخی کارفرما به کارگر نیاز ندارد)
- عکس ۴*۳ جدید (۴ قطعه)
- اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
- اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه
- اصل و کپی کارت ملی
- اصل و کپی گواهی کار از شرکت
- اصل و کپی کارت پایان خدمت (فقط برای آقایان)
- کپی صفحه اول دفترچه بیمه
حداقل و حداکثر مدت دریافت بیمه بیکاری چقدر است؟
مطابق ماده 7 قانون بیمه بیکاری مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه شدگان واجد شرایط، به سابقه پرداخت حق بیمه از سوی آنان بستگی دارد وبراساس سابقه، حداکثر 36 ماه برای بیمه شدگان مجرد و 50 ماه برای بیمه شدگان متأهل و متکفل قابل پرداخت است. در جدول زیر جزییات محاسبه مدت زمان استفاده از بیمه بیکاری بطور کامل آورده شده است.
افراد تحت تکفل چه کسانی هستند؟
- همسر (زن یا شوهر)
- فرزندان اناث تازمانیکه که ازدواج ننموده و فاقد حرفه و شغل باشند.
- فرزندان ذکور که سن آنان کمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته و یا طبق نظر پزشک معتمد سازمان تأمین‌اجتماعی، ازکارافتاده کلی باشند.
- پدر و مادر که سن پدر از (۶۰) سال و مادر(55) سال متجاوز باشد یا طبق نظر پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی ازکارافتاده کلی باشند و در هر حال معاش آنان منحصراً توسط بیمه شده تأمین گردد.
- خواهر و برادر تحت تکفل درصورت داشتن شرایط مربوط به فرزندان اناث و ذکور، مذکوردر بندهای (۲) و (۳) این تبصره.
مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟
میزان دریافتی شما از بیمه بیکاری، بستگی به سابقه بیمه شما دارد. البته این نکته را نیز باید مد نظر داشت که برای استفاده از این بیمه حداقل باید ۶ ماه سابقه بیمه داشته باشید.
میزان دریافتی هر فرد در ماه بیکاری هم ۵۵ درصد دستمزد ماهانه است. برای افراد متاهل به ازای هر فرد تحت تکفل ۱۰ درصد، به این عدد اضافه می‌شود. ولی این نکته را هم باید مد نظر قرار داد که مبلغ پرداختی در بیمه بیکاری نمی‌تواند بیشتر از ۸۰ درصد باشد. به عبارتی حداقل مبلغ بیمه بیکاری 55% و حداکثر آن 80% متوسط مزد کارگر خواهد بود.
طبق این جدول اگر شما مجرد باشید، مبلغ دریافتی به‌عنوان بیمه بیکاری، ۵۵ درصد حقوق ماهانه شما قبل از بیکار شدن بود. اگر متاهل باشید و فرزندی هم نداشته باشید، مبلغ دریافتی ۶۵ درصد و اگر یک فرزند داشته باشید، مبلغ دریافتی شما ۷۵ درصد خواهد بود و اگر دو فرزند یا بیشتر داشته باشید، در نهایت فقط ۸۰ درصد مبلغ درآمد ماهانه به شما پرداخت خواهد شد.
بر اساس تعاریف موجود در ماده 7 قانون بیمه بیکاری متوسط مزد یا حقوق روزانه بیمه شده بیکار، از جمع کل دریافتی بیمه شده که به ماخذ آن حق بیمه دریافت شده است (در 90 روز آخر خدمت قبل از بیکار شدن) تقسیم بر روزهای کار او بدست می آید.
در صورت بیکاری زن و شوهر بیمه شده، هر دو از مقرری برخوردار می شوند؛ اما فقط یکی از آنان (زن یا شوهر) می توانند از افزایش مقرری به ازاء هر یک از فرزندان استفاده کنند.
بد نیست بدانید که واریز حقوق در ایام بیکاری معمولا از دهم تا پانزدهم هر ماه انجام می شود. چنانچه تاخیر غیرمعمولی در پرداخت صورت گرفت می توانید با مراجعه به شعبه تامین اجتماعی مربوطه ،علت تاخیر را جویا شوید.
شرایط لغو مقرری بیمه بیکاری
شرایط قطع بیمه بیکاری در ماده 8 این قانون به تفصیل آورده شده که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
- در صورتی که بیمه شده دوباره به کار اشتغال یابد.( بیمه شده با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار اولیه برگردد.)
- بیمه شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری کند.
- بیمه شده بیکار بدون عذرموجه از شرکت در دوره های کارآموزی یا سواد آموزی خودداری کند.
- بیمه شده مستمری بازنشستگی دریافت کند و یا دچار از کار افتادگی کلی شود.
- مدت زمانی که بیمه بیکاری به او تعلق می‌گیرد پایان یابد.
- بیمه شده فوت کند.
- مقرری بیمه شدگانی که در حین استفاده از بیمه بیکاری به خدمت وظیفه عمومی اعزام می گردند. در صورتی که متأهل نباشند قطع می گردد و پس از پایان خدمت وظیفه عمومی در صورت عدم اشتغال، با معرفی واحد تعاون ، کار و رفاه اجتماعی مجدداً نسبت به برقراری باقیمانده مدت استحقاقی، آنان اقدام خواهد شد.
ماده 165 قانون کار
در صورتی که هیات حل اختلاف، اخراج کارگر را غیرموجه تشخیص داد، حکم بازگشت کارگر اخراجی و پرداخت حق‌السعی او را از تاریخ اخراج صادر می‌کند و در غیر این صورت (موجه بودن اخراج) کارگر، مشمول اخذ حق سنوات به میزان مندرج در ماده ۲۷ این قانون خواهد بود.
تبصره:چنانچه کارگر نخواهد به واحد مربوط باز گردد، کارفرما مکلف است که بر اساس سابقه خدمت کارگر به نسبت هر سال ۴۵ روز مزد و حقوق به وی بپردازد.
چند نکته مهم در خصوص این ماده
- در صورت موجه بودن اخراج کارگر (ذیل ماده 165 قانون کار) بیکاری کارگر بـدون میل و اراده تلقی شده و تحت پوشش قرار خواهد گرفت. موارد مربوط به تبصره ماده 165 قانون کار، که کارگر نخواهد به واحد مربـوط بـازگردد از مصادیق بیکاری با میل و اراده محسوب و نمی‌توانند از مزایای بیمه بیکاری بهـره منـد گردند.
- در موارد فسخ یک طرفه قرارداد کار معین، چنانچـه این امـر از ناحیه کارفرما انجام پذیرفته باشد، درصورت صدور رأی از سوی مراجـع حـل اخـتلاف قـانون کار، از تاریخ پایان مدت قرارداد کارگر تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می گیرد.
- مدت دریافت مقرری بیکاری جزء سوابق پرداخت حق بیمه‌ی بیمه شده از نظر بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت محسوب خواهد شد.
- افراد مسن مشمول قانون بیمه بیکاری، که دارای 55 سال سن و بیشتر می‌باشند مادامی که مشغول به کار نشده‌اند می‌توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی، تحت پوشش بیمه‌بیکاری بمانند.
- کارگرانی که اقدام به بازخرید خود می نمایند،مشمول بیمه بیکاری خواهند بود.
- دریافت مقرری بیمه بیکاری مانع از دریافت مستمری از کارافتادگی جزئی نمی‌گردد.
- مقرری بیمه بیکاری مانند سایر مستمری های تأمین اجتماعی از پرداخت هرگونه مالیات معاف خواهد بود.
در این مطلب آموزشی سعی کردیم شما را با همه زوایای قانونی بیمه بیکاری و نحوه بهره مندی از آن آشنا کنیم. امیدواریم نوشتار حاضر مورد پسند شما کاربران گرامی واقع شده باشد. برای دریافت آموزش های بیشتر در زمینه حسابداری، قوانین مقررات بیمه و مالیاتی و … از لینک جدیدترین مقالات حسابداری می توانید استفاده کنید.
در بحث این مقاله شرکت کنید!